Warmtepomp kan renovatie-energietransitie versnellen
13/11/2024Brussel, 5 november 2024 – De energietransitie in Vlaanderen stagneert, vooral bij renovaties van bestaande woningen. Vanaf 2025 wordt het verplicht om nieuwbouwprojecten uit te rusten met fossielvrije warmteoplossingen, zoals warmtepompen. Toch blijven renovaties ver achter. InfoWarmtePomp, het infoplatform van de Belgische warmtepompassociatie, wijst op een gebrek aan kennis en bewustzijn over de mogelijkheden van warmtepompen als een belangrijke oorzaak van deze achterstand. Concrete oplossingen, die niet alleen emissies kunnen verminderen maar ook aanzienlijke besparingen opleveren, liggen nochtans binnen handbereik.
Volgens recente cijfers kiest al 62% van de Vlaamse nieuwbouwprojecten voor een warmtepomp in combinatie met zonnepanelen, en dit percentage zal naar verwachting verder stijgen door de nieuwe wetgeving. "Vanaf 1 januari 2025 worden nieuwbouwwoningen immers verplicht uitgerust met fossielvrije warmteoplossingen, zoals warmtepompen. Dit maakt deze projecten toekomstbestendig", aldus Patrick O van InfoWarmtePomp.
De echte uitdaging: bestaande woningen
Hoewel nieuwbouw goed op weg is, ligt de grootste uitdaging in het versnellen van de transitie binnen het bestaande woningbestand. “Als we onze klimaatdoelstellingen voor 2050 willen halen, moet de focus nu verschuiven naar renovaties”, zegt Patrick O. "De renovatiesnelheid is te laag om die doelstellingen te halen.
De warmtepomp biedt een uitstekende oplossing, maar er ontbreekt nog te vaak kennis over de flexibiliteit en het brede scala aan mogelijkheden die warmtepompen bieden. Overheid en installateurs moeten een leidende rol spelen om huiseigenaren te informeren en hen te helpen de juiste keuzes te maken."
Warmtepompen: de slimme keuze bij renovaties
Het gebruik van warmtepompen in renovaties wordt nog steeds onderschat. “Te veel huiseigenaren blijven vasthouden aan traditionele verwarmingssystemen zonder te begrijpen hoe toegankelijk en voordelig warmtepompen kunnen zijn", legt Patrick O uit. "Daarnaast vertraagt de huidige elektriciteits/gasratio de overstap."
Voor goed geïsoleerde woningen zijn lucht/water- en water/water-warmtepompen uiterst efficiënte oplossingen. “Bij renovaties biedt het gebruik van een collectieve aardsonde veelbelovende kansen voor de toekomst. Indien de woning beschikt over vloerverwarming of overgedimensioneerde radiatoren, is lucht/water een zeer geschikte optie. De zogenaamde ‘50 °C-test’ kan helpen vaststellen of een warmtepomp passend is”, benadrukt Patrick O.
Ook lucht/lucht-warmtepompen, die vaak enkel gezien worden als airco's, worden nog veel te veel onderschat als volwaardige verwarmingsoptie voor bestaande woningen zonder watervoerende verwarmingssystemen. Deze systemen bieden niet alleen uitstekende koeling in de zomer, maar zijn ook uiterst efficiënt voor verwarming in de winter. “Veel woningen, vooral die met accumulatieverwarming, kunnen enorm profiteren van lucht/lucht-warmtepompen", legt Patrick O uit. "Ze zijn eenvoudig te installeren, vergen minder onderhoud, en kunnen het zelfverbruik van zonne-energie aanzienlijk verhogen. Toch gebruikt minder dan de helft van de huiseigenaren deze technologie voor verwarming, ondanks het feit dat dit de CO₂-uitstoot aanzienlijk kan verminderen."
Daarnaast biedt de klassieke hybride installatie, een combinatie van een warmtepomp en een bestaande cv-ketel, een uitstekende tussenoplossing voor woningen die nog niet volledig geschikt zijn voor een warmtepomp. "Deze hybride systemen zijn minder bekend, maar vormen de perfecte tussenstap naar volledige elektrificatie van de verwarming", zegt Patrick O. “Het biedt het beste van twee werelden: als de woning in de toekomst volledig warmtepomp-klaar is, kan de ketel worden verwijderd zonder dat de investering in de warmtepomp verloren gaat.”
Lokale overheden als katalysator
Lokale overheden kunnen een sleutelrol spelen in het versnellen van de energietransitie bij renovaties. "Bij voorkeur nemen groepen van gemeenten met tussen de 50.000 en 100.000 inwoners het mandaat op zich om collectieve energieprojecten te starten", stelt Patrick O. "Net zoals ze verantwoordelijk zijn voor afvalbeheer, politie, rioleringen en drinkwater, kunnen ze ook energieprojecten efficiënt organiseren. Zij staan dichter bij de inwoners, kennen de lokale uitdagingen en hebben directe lijnen met netbeheerders."
Gemeenten kunnen het voortouw nemen bij projecten zoals gezamenlijke warmtepompsystemen met water/water-oplossingen en aardsondes. In andere Europese landen zien we dat regionale initiatieven hierin succesvol zijn, en Vlaanderen zou hier een voorbeeld aan kunnen nemen. “Gemeenten zijn het best geplaatst om kansen zoals restwarmte of elektrificatie van verwarming te benutten, en kunnen zelfs de aanleg van windmolens, al dan niet gefinancierd door lokale energiecoöperaties, coördineren. Door hun betrokkenheid kunnen deze projecten sneller worden gerealiseerd" benadrukt Patrick O.
Bovendien biedt de tijdelijke btw-verlaging naar 6% een extra stimulans voor particulieren om warmtepompen te installeren. "We moeten gebruik maken van dit moment om het bestaande woningbestand klaar te maken voor de toekomst. Alleen door snel en gezamenlijk te handelen, kunnen we de klimaatdoelstellingen voor 2050 bereiken."
Een dringende oproep aan beleidsmakers
De energietransitie in Vlaanderen moet dringend worden versneld. Gemeenten, installateurs en beleidsmakers moeten samenkomen om renovaties naar een hoger niveau te tillen. "De huidige snelheid van renovaties is onvoldoende om de Europese klimaatdoelstellingen te halen. Zonder actie blijven de CO₂-uitstoot en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen veel te hoog."
“InfoWarmtePomp wil helpen om de kenniskloof te dichten en de drempels voor huiseigenaren te verlagen. Warmtepompen zijn niet alleen een toekomstbestendige oplossing, maar ook een economisch verstandige investering. De technologie is er; nu is het tijd om het draagvlak te creëren”, besluit Patrick O.
Alles over warmtepompen
Wil je meer weten over warmtepompen en een antwoord krijgen op vragen als “Waarom zou ik een warmtepomp installeren?”, “Welke soorten warmtepompen bestaan er?”, “Waarvoor kan ik een warmtepomp gebruiken?”, “Hoe werkt een warmtepomp precies?” en “Op welke premies kan ik een beroep doen?”, dan kan je voor een niet-merkgebonden antwoord terecht op www.InfoWarmtePomp.be, een gezamenlijk initiatief van tal van Belgische producenten en verdelers van warmtepompen (leden van Climafed, de Belgische federatie voor klimaattechnologieën en van FRIXIS, de Belgische koninklijke vereniging voor koude en luchtbehandeling).